Türkiye’de eğitim harcamaları her sene katlanıyor. 2014-2018 döneminde yüzde 75 artarak beş senede toplam 810 milyar lirayı buldu. Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre toplam eğitim harcaması 2014’de 122 milyar 741 milyon lira olurken 2015’te bu rakam 135 milyar 249 milyon lira oldu. 2016’da 160 milyar 733 milyon liraya çıkan eğitim harcaması tutarı, 2017’de 176 milyar 452 milyon liraya, 2018’de 214 milyar 637 liraya yükseldi. Eğitime harcanan tutarın artış oranı 2014-2018 döneminde yüzde 75 olurken toplamı ise 809 milyar 811 liraya ulaştı. Devletin eğitim harcamaları 2014 yılında 90 milyar 674 milyon lirayken yüzde 73 artışla geçen yıl 155 milyar 9 milyon liraya çıktı. Devlet eğitime son beş yılda toplam 602 milyar 4 milyon lira ayırdı. Hane halkının aynı döneme ilişkin eğitim harcamaları ise yüzde 82 artış gösterdi. Hane halkları, eğitime söz konusu dönemde 155 milyar 57 milyon lira ayırdı. Bu dönemde hane halklarının eğitim harcaması toplamının en yüksek olduğu kademe 51 milyar 536 milyon lira ile ortaöğretim oldu. Bu kademeyi ortaokul 34 milyar 625 milyon lira, yükseköğretim 33 milyar 983 milyon lira, ilkokula 25 milyar 841 milyon lira ve okul öncesi eğitim 9 milyar 73 milyon lira ile takip etti. Bu dönemde öğrenci başına yapılan harcamalarda da artışlar görüldü.
SEVİN: YÜKÜ DEVLETE YÜKLEMEMELİYİZ
Uzmanlar bütün bu fedakârlıklara rağmen eğitimde istenilen seviyede olmadığımızın altını çiziyor. “Bu olumsuz tablonun değişmesi çok zor” diyen eğitim uzmanı İlhan Sevin şunları söyledi: Eğitime ayrılan bütçenin neredeyse %73’ü personel giderlerine %11’i ise sosyal güvenlik devlet primlerine ayrılıyor. Kalan %16‘lık gibi küçük bir dilimle ancak eğitim yatırımları yapılıyor. Bu verimsiz bütçe dağılımı böyle devam ettikçe eğitimdeki olumsuz tablonun değişmesi çok zor. Bütün yükü devlete yüklememek gerekir. Birçok gelişmiş ülkede, yerel yönetimler doğrudan eğitime katılmakta. Mesela Japonya’da valilikler ve belediyeler okul açabilmekte ve okulların finansmanı konusunda mahallî yönetimlerin önemli katkıları olmakta. Türkiye’de bütçesi çok iyi olan belediyeler varken eğitim harcamalarının bir kısmının karşılanması için belediyelere sorumluluk verilmek gerekir diye düşünüyorum.
Mahmut ÖZAY / 